Bibliotheek ’t Spui in Vlissingen moet blijven

“De bibliotheek komt naar u toe” staat er in de allernieuwste brochure van de bibliotheek van Vlissingen, met daaronder “Bezuinigingen versnellen de opkomst van de nieuwe bibliotheek.”

In vier A4-tjes, op een zo gladde manier geschreven dat je er bijna over uit zou glijden, presenteert de directie van de bibliotheek van Vlissingen heel ambitieus de bibliotheek van de toekomst. Het toverwoord daarbij is digitalisering.

Met kreten als  “het gebruik van boeken verandert door de digitalisering van de samenleving drastisch” en “we moeten ons realiseren dat de digitalisering van boeken en kranten sneller verlopen  – moet in goed Nederlands natuurlijk verloopt zijn – dan we dachten” moeten wij Vlissingers rijp gemaakt worden voor het onzalige plan bibliotheek ’t Spui te sluiten.

Een van de aangevoerde argumenten is dat er in de Verenigde Staten al bibliotheken zijn die meer ebooks uitlenen dan gedrukte boeken. Alsof je een land waar je zelfs om naar de bakker op de hoek te gaan een auto nodig hebt (32 inwoners per km²) kunt vergelijken met Nederland (400 inwoners per km²). Maar dit terzijde.

Vervolgens wordt in de brochure onder het kopje “Alternatieven?” een doemscenario geschetst. Zo zou het overeind houden van ’t Spui betekenen dat er geen activiteiten meer georganiseerd kunnen worden, abonnementen duurder worden, er een contributie voor de jeugd moet komen en ga zo maar door.

Alsof er geen alternatieven zijn! Of passen die niet in het straatje van de directie en worden ze daarom maar voor het gemak weggelaten?

Het zou zomaar kunnen want een bladzijde verder wordt vol trots gesteld dat het plan niet zomaar uit de lucht komt vallen, dat er al veel onderzoek en voorwerk is gedaan en dat er hierdoor in Vlissingen geen daling van het aantal uitleningen maar een lichte toename is! Dit in contrast met landelijke ontwikkelingen.

Nu weet ik niet op welke cijfers de directie van de bibliotheek zich baseert, maar de cijfers van de Stichting Leenrecht – zij houden sinds 1996 alle uitleningen van bibliotheken in Nederland bij – vertellen een heel ander verhaal.

Landelijk lag het dieptepunt voor bibliotheken in 2006. Toen werden er 123,2 miljoen uitleningen gerealiseerd. Sinds dat jaar is het aantal landelijk echter weer gestegen tot 130,4 miljoen in 2009. Een stijging van bijna 6 %.

In Vlissingen was het totale aantal uitleningen in 2006 235.057 en daalde het in 2009 naar 228.570. Een daling van bijna 3 %. Procentueel gezien doet Vlissingen het dus bijna 9 % slechter dan het landelijke gemiddelde en zou je dus in plaats van “daarom willen we deze aanpak overeind houden” moeten schrijven: “als andere bibliotheken in Nederland het beter doen, dan doet Vlissingen het fout!” Want dat is de waarheid.

De cijfers voor 2010 zijn nog niet bekend. Maar de algemene verwachting is, gezien onder andere het resultaat van Groningen en Haarlem, dat de landelijk trend zich vorig jaar verder heeft doorgezet en dat er een flinke stijging in het aantal uitleningen heeft plaatsgevonden. In elk geval in plaatsen als Venlo, Kampen en Barneveld – om er maar eens drie te noemen die qua inwoneraantal te vergelijken zijn met Vlissingen –  die reeds gemeld hebben dat ze in 2010 een record aantal uitleningen hebben gescoord. Ik ben benieuwd naar de cijfers van Vlissingen.

Maar laat ik verder gaan met het geschetste plan voor de bibliotheek van de toekomst.

De bezuinigingen worden volgens het plan gerealiseerd door de hoofdvestiging ’t Spui en het filiaal in Oost-Souburg te sluiten. Maar daarvoor komt heel veel in de plaats: een thuisbibliotheek met een boekenbezorgdienst – zien wij straks de bibliothecarissen als pizzakoeriers door de stad racen? – een webbibliotheek, een infobibliotheek, buurtbibliotheken – met persoonlijke begeleiding!, tjonge jonge –  schoolbibliotheken met geschoolde mediathecarissen en ga zo maar door. Wat een lijst, je zou bijna denken dat het niks kost.

Ook gek, een brochure, een plan en nergens een begroting, nergens een financiële verantwoording. Waarschijnlijk is die er ook niet want de bibliotheek moet volgens eigen schrijven de deskundigen bij dit traject nog betrekken.

Zonder een gedegen getoetste financiële onderbouwing is het natuurlijk waanzin om dit plan uit te voeren. Om maar een voorbeeld te noemen: als je als Gemeente een gebouw sluit dat van jezelf is, heb je, behalve op je energierekening, nog geen cent bezuinigd.

Daarnaast speelt er nog iets anders mee. Vlissingen worstelt met leegstand van winkels, de middenstand heeft het zwaar. Met de sluiting van bibliotheek ’t Spui haal je een belangrijke trekker uit het centrum weg en zorg je dat  er alleen maar meer bordjes te huur en te koop bijkomen.

Een bibliotheek is veel meer dan een uitleenplek voor boeken. Het is een ontmoetingsplek voor mensen, een plaats met een grote sociale functie. Dus waarom zou je in plaats van te bezuinigen die plek niet aantrekkelijker maken zodat er meer geld binnenkomt?

Dat zoiets kan bewijzen de bibliotheken in Overijssel. Op basis van kennis en ervaring – waarom zou je het wiel twee keer willen uitvinden – uit de retailwereld zijn ze daar begonnen de bibliotheken om te bouwen. Een aantrekkelijke inrichting op basis van winkelformules, een uitdagende presentatie van materialen en een collectie die naadloos aansluit bij de wensen van de klanten. Een plek waar je verrast wordt, een genot om doorheen te lopen. Je wordt bij wijze van spreken verleid om boeken mee te nemen. Ga maar eens in Zwolle Zuid kijken.

En het resultaat? Het aantal uitleningen in Overijssel (12 miljoen) is in 2009 met een half miljoen gestegen. En dat terwijl men er nog maar net met het ombouwen begonnen is. In 2010 zijn er zelfs vestigingen die 40 % hoger gescoord hebben.

Bibliotheek ’t Spui heeft jarenlang stil gestaan. Alles staat nog zo’n beetje zoals het er ooit is weggezet. Saaie, lange rijen met boeken, nog op de ouderwetse manier op genre en met de rug van het boek naar je toe gerangschikt, en de schitterende enorme ruimte zo onhandig, onlogisch en oneconomisch ingedeeld dat iedere winkelier zich er meteen voor zou schamen. Bij een betere indeling en een actievere organisatie zou het in weinig tijd om te bouwen zijn tot een bruisende ontmoetingsplaats. Vlissingen heeft zoveel culturele evenementen, als er alleen daar eens op ingespeeld zou worden. En waarom zou je actieve galerietjes en winkeltjes die in de normale, hoge huren wereld niet kunnen overleven maar wel een wezenlijke bijdrage leveren aan het culturele bewustzijn van Vlissingen niet de mogelijkheid geven zich in en rond bibliotheek te vestigen om zo nieuwe mensen te trekken? Ik denk dat er meer dan genoeg creatievelingen in Vlissingen rondlopen die van de bibliotheek een fantastische plek kunnen maken, een trekpleister voor het hele, noodlijdende winkelgebied.

“Meegaan in digitalisatie *“ staat er op het eerste blad van de brochure. Inderdaad, je zou van het plan van de bibliotheekdirectie een hartkwaal krijgen.

*  (digitalisatie is het toedienen van medicatie bij hartziekten)

Mocht u ook vinden  dat  bibliotheek ’t Spui moet blijven, dan verzoek ik u vriendelijk op Facebook op de community “Bibliotheek ’t Spui in Vlissingen moet blijven” een berichtje op het prikbord achter te laten. Klik hier om daar rechtstreeks naartoe te gaan.